Aktualizacja: Kwiecień 2024

Noże kuchenne są niezbędne do przygotowania posiłku, nie znaczy to jednak, że wystarczy mieć pod ręką dobrze naostrzony nóż, by z miejsca stać się zręcznym kucharzem. Od tego, jaki zestaw wybierzemy, zależy nie tylko efektywność naszej pracy, ale także jakość i wygląd przygotowanych dań. Problem w tym, że dla osoby niezaznajomionej z tematem, skompletowanie dobrego zestawu może stanowić problem. Jakie noże kuchenne wybrać? Na co zwrócić uwagę, zanim podejmiemy decyzję zakupową? Kupić komplet noży, czy raczej skompletować zestaw samodzielnie?

Menu:

Nóż szefa kuchni, nóż do filetowania, wykrawania i obierania — czy rzeczywiście w kuchni potrzebny jest rozbudowany komplet, którego używają zawodowi kucharze? W wielu przypadkach — nie. Nie zmienia to jednak faktu, że pasjonaci sztuki kulinarnej i osoby, które często gotują, powinny zainteresować się rozbudowanym kompletem. Oczywiście, w codziennej pracy można wykorzystywać dwa noże kuchenne, jednak kto choć raz skorzysta z ostrzy dedykowanych do konkretnych czynności, od razu dostrzeże, o ile łatwiejsze staje się przygotowanie nawet prostego posiłku, nie mówiąc już o złożonych daniach. Odpowiadając na postawione wyżej pytanie — każdy, komu zależy na własnej wygodzie i na jakości potraw, powinien zainteresować się kompletem dobrych noży. Wiąże się to z pewnymi kosztami, bo za jakość trzeba płacić, często niemało. Warto jednak mieć na uwadze, że jednorazowy wydatek pozwoli nie martwić się nożami przez wiele lat, a skoro będą one wykorzystywane każdego dnia, jego poniesienie jest całkowicie uzasadnione.

 

Jaki nóż kuchenny? Czy cena ma znaczenie?

Nóż kuchenny może kosztować kilkanaście złotych, a nawet mniej. Skoro przybory kuchenne wysokiej klasy kosztują nieporównywalnie więcej, skąd w takim przypadku bierze się tak niska cena? Odpowiedź jest prosta — chodzi o jakość materiałów, z których są wykonane.

Najtańsze noże kuchenne najczęściej wykonywane są z walcowanych arkuszy niskiej jakości blachy i najczęściej nie podlegają nawet hartowaniu. Dla użytkownika oznacza to, że niedługo po zakupie, taki nóż przestanie być zdatny do użytku. Mało tego, nie brakuje sytuacji, w których całkowicie nowe ostrze nie jest w stanie poradzić sobie choćby z podstawowymi pracami kuchennymi. W rezultacie tani nóż okazuje się wybitnie drogi, bo tuż po zakupie będzie wymagał wymiany.

Co otrzymamy za wyższą cenę? Dobre noże kuchenne to przede wszystkim wysokiej jakości ostrze (właśnie ten element jest najdroższy), precyzyjnie wykonana rękojeść, solidny stojak (w przypadku zestawu) i jakość, która sprawia, że przy odrobinie troski, po wielu latach użytkowania noże będą tak samo sprawne, jak w chwili zakupu. Nie można jednak powiedzieć, że cena jest jedynym wyznacznikiem jakości. Na co zatem należy zwrócić uwagę, kupując noże kuchenne?

 

Jakie noże kuchenne? Zanim wydasz pieniądze, najpierw poznaj rodzaje noży

Najlepsze noże kuchenne to ostrza wysokiej jakości, z których pomocą wykonamy wszystkie prace kuchenne, z jakimi przyjdzie się nam zmierzyć. Na wstępie, warto zatem określić swoje potrzeby, jednak aby było to możliwe, wcześniej trzeba poznać przeznaczenie poszczególnych noży.

Nóż szefa kuchni
Nóż szefa kuchni to najbardziej wszechstronne narzędzie kuchenne, którego ostrze zostało zaprojektowane tak, by mogło sobie poradzić z większością prac. Element ten zwykle charakteryzuje się długością ok. 20 cm, choć nie brakuje też wariantów dłuższych i krótszych. Jego ukształtowanie sprawia, że taki nóż nadaje się do szatkowania warzyw, porcjowania mięsa, krojenia wędlin i siekania ziół.

Nóż Santoku
Santoku to japońska wersja noża szefa kuchni. Tak jak jego europejski odpowiednik, charakteryzuje się dość długim, szerokim ostrzem, jednak w tym przypadku, jego czubek został obniżony. Nóż jest bardzo ostry, niezwykle lekki i uniwersalny. Sprawdzi się w roli noża do krojenia warzyw, porcjowania mięsa i w wielu innych czynnościach.

Nóż uniwersalny
W domowej kuchni, nóż uniwersalny może z powodzeniem zastąpić nóż szefa kuchni, a ze względu na węższą klingę, nada się też do obierania warzyw i do wielu innych czynności, wymagających sporej precyzji. Zazwyczaj ma ostrze gładkie, choć zdarzają się też warianty ząbkowane.

Nóż do filetowania
Noże do filetowania charakteryzują się wąską i długą klingą. Występują w dwóch wariantach — giętkim i sztywnym. Noże z giętkim ostrzem są idealne do mniejszych kawałków mięsa i niewielkich ryb, ze sztywnym — do większych.

Nóż Sashimi
Noże Sashimi są wyposażone w długie (20-40 cm), cienkie ostrze, które ułatwia cięcie na plastry i filetowanie ryb. Są bardzo mocno naostrzone i dlatego nie należy ciąć nimi w kierunku do siebie. Na rynku występują warianty ze ściętym lub ostrym czubkiem.

Nóż Gyuto
Japoński nóż uniwersalny, do krojenia, szatkowania i filetowania. Charakteryzuje się długim, dość cienkim ostrzem.

Nóż Usuba
Przypomina tasak, jednak jego ostrze jest cieńsze. Przeznaczony do krojenia i szatkowania warzyw.

Nóż Deba
Tego typu nóż charakteryzuje się krótkim i cienkim ostrzem. Jest przeznaczony to przyrządzania ryb.

Nóż do porcjowania
Nóż do porcjowania przypomina nieco nóż szefa kuchni, jednak jego klinga jest węższa, a koniec — opadający i zaostrzony. Taka budowa ułatwia porcjowanie mięsa (nawet, gdy jest jeszcze gorące) i na jego precyzyjne odkrawanie od kości.

Nóż do pieczywa
Cechą charakterystyczną noża do pieczywa jest długa, dość gruba klinga, wyposażona w głębokie ząbkowanie. Dzięki takiej budowie ostrze dobrze radzi sobie z twardą skórką, a jednocześnie — nie zgniata miękkiego środka.

Nóż do warzyw
Nóż do warzyw charakteryzuje się dość długą (ok. 20 cm), szeroką klingą ze żłobieniami. Dzięki temu można łatwo pokroić warzywa i od razu przenieść je do garnka lub innego naczynia.

Nóż do pomidorów
Nóż do pomidorów charakteryzuje się dość długim, ząbkowanym ostrzem z podwójnym zakończeniem. Bardzo dobrze kroi śliską skórkę i miękki miąższ.

Nóż do obierania
Nóż przeznaczony do obierania jest wyposażony w krótkie ostrze o ostrym czubku. Sprawnie obiera owoce i warzywa, z łatwością kroi, a dzięki ostremu zakończeniu, może też służyć do wycinania gniazd nasion.

Tasak
Tasak jest ciężkim nożem o prostokątnej klindze, który z łatwością tnie kości, chrzęści, ścięgna i stawy. Jego wielkość powinna być dopasowana do grubości kości.

Nóż rzeźnicki
Nóż rzeźnicki jest przeznaczony do sprawiania mięsa i dzielenia dużych porcji na mniejsze kawałki. Jest wyposażony w zakrzywione ostrze o długości 15-20 cm.

Nóż do mięsa i wędlin
To podgrupa noży rzeźnickich. Taki nóż jest wyposażony w długi, dość cienkie ostrze (gładkie albo ząbkowane), które umożliwia porcjowanie mięs i wędlin bez szarpania krawędzi.

Nóż do steków
Nóż do steków przypomina tradycyjny nóż stołowy, jednak jest bardziej wygięty, charakteryzuje się głębszym ząbkowaniem i zaostrzonym końcem. Umożliwia krojenie mięs bez szarpania krawędzi.

 

Jakie noże kuchenne kupić? Zwróć uwagę na materiał wykonania

Profesjonalne noże kuchenne charakteryzują się ostrzem, wykonanym z najlepszych materiałów. Co w tym przypadku znaczy słowo „najlepsze”? Postawić na noże stalowe? A może lepszym wyborem będą ceramiczne? Od materiału zależy nie tylko wytrzymałość ostrza, ale także możliwość łatwego naostrzenia noża. W przypadku modeli do zastosowania domowego wybieramy spośród ostrzy stalowych i ceramicznych

Stal nierdzewna

Tego typu ostrza mogą być w całości wykonane ze stopu stali nierdzewnej, jednak w niektórych modelach, warstwą nierdzewną jest pokryta tylko część ostrza najbardziej narażona na korozję. Wymagają regularnego ostrzenia, na szczęście nie jest to zbyt trudne. Rodzaje stali, wykorzystywane do produkcji noży nierdzewnych, to:

  • Cromova 18
    18-procentowy stop chromu, wanadu i molibdenu. Bardzo długo zachowuje fabryczną ostrość i wykazuje wyjątkową odporność na korozję.

  • Stal typu 301
    zawiera 18 proc. chromu i 10 proc. niklu. Jest wytapiana i wykuwana tradycyjną metodą japońską.

  • Stal molibdenowo-wanadowa
    wykazuje dobre właściwości przeciwkorozyjne. Często używana jest do pokrywania rdzewiejących stopów.

Stal wysokowęglowa

Noże ze stali wysokowęglowej są najłatwiejsze w ostrzeniu, jednak ich utrzymanie może okazać się nieco kłopotliwe. Tego typu ostrza, aby mogły zachować optymalną ostrość i aby opierały się korozji, wymagają mycia ręcznego i dokładnego osuszania, a także – impregnacji olejem jadalnym. Do ich produkcji wykorzystywane są następujące gatunki stali:

  • Stal Aoko
    Takie ostrza wytwarzane są z warstw żelaza i stali wysokowęglowej. Ze względu na trudność ostrzenia, są dedykowane raczej dla profesjonalistów.

  • Stal Aogami
    to wysokogatunkowa stal węglowa z dodatkiem chromu i wolframu, o bardzo wysokim współczynniku czystości. Tego typu klingi charakteryzują się znaczną twardością i przez długi czas zachowują ostrość

  • Stal dmasceńska
    noże ze stali damasceńskiej są wytwarzane w procesie nawiązującym do dawnego sposobu wytwarzania broni białej, stosowanego w Damaszku. Proces ten jest niemożliwy do odtworzenia i mimo że takie ostrza charakteryzują się wyjątkową trwałością, to ta wciąż jest niższa niż wytrzymałość tradycyjnych ostrzy damasceńskich.

Noże ze stali – zalety i wady

Zestaw noży kuchennych wykonanych ze stali, zapewnia użytkownikowi coś więcej niż tylko wytrzymałość i łatwość ostrzenia. Takie ostrza mogą być elastyczne, zatem dobrze dobrany komplet będzie charakteryzował się znaczną uniwersalnością. Należy jednak wspomnieć, że takie noże wymagają regularnego ostrzenia, a niektóre – także impregnacji. Nie można też nie wspomnieć, że stal może wchodzić w reakcję z niektórymi produktami żywnościowymi.

 

Ceramika

Noże ceramiczne przez długi czas zachowują swoją ostrość. W konfrontacji ze stalą, to właśnie ceramika znajduje się na zwycięskiej pozycji – odpowiednio naostrzony zestaw noży ceramicznych, bardzo długo utrzyma swoje właściwości. Wbrew obiegowym opiniom, ostrza ceramiczne nie są bardzo kruche.

Noże ceramiczne – zalety i wady
To właśnie wspomniana właściwość, która przekłada się na znaczną bezobsługowość, stanowi największą zaletę ceramiki. Dodatkowo, tego typu ostrza nie korodują i nie wchodzą w reakcję z produktami żywnościowymi. Nie są jednak pozbawione wad. Gdy ostrze ceramiczne stępi się, musi być naostrzone przy pomocy specjalnego przyrządu (kamieniem diamentowym). O ile ich odporność stoi na wysokim poziomie, to jednak pozostają nieco bardziej kruche niż noże stalowe, a ze względu na znaczną sztywność, są mniej uniwersalne.

 

Twardość ostrza

Twardość ostrza to parametr, który ma bezpośrednie przełożenie na jego zdolność do zachowania ostrości. Im twardszy nóż, tym dłużej pozostaje ostry. Ma to jednak swoje wady, bo wraz ze wzrostem stopnia twardości, wzrasta trudność ostrzenia.

Noże ceramiczne są bardzo twarde, dlatego długo pozostają ostre, ale gdy się stępią, dobrym pomysłem jest powierzenie ich ostrzenia profesjonalnemu zakładowi. Noże stalowe są mniej wymagające pod tym względem. Twardość ostrza jest wyrażana w jednostkach HRC, w skali Rockwella. Optymalna wartość, która stanowi najlepszy kompromis między utrzymaniem ostrości a łatwością ostrzenia, zamyka się w przedziale od 58 do 60 HRC.

 

Noże kuchenne – jakie wybrać? Czy noże kuchenne japońskie dobrze spiszą się w kuchni?

Japońskie noże kuchenne, ze względu na specyficzną technologię wykonania, należy traktować jako odrębną kategorię. Tego typu ostrza należy podzielić na dwie grupy: Honyaki — wykonane przy użyciu jednego materiału, zwykle stali, Kasumi — wykonane ze stali i żelaza, w procesie zbliżonym do wytwarzania mieczy samurajskich. W porównaniu z nożami Honyaki charakteryzują się sporą elastycznością. Noże japońskie charakteryzują się wysoką wytrzymałością i idealną ostrością. Ich cena jest wysoka, ale jeżeli weźmiemy pod uwagę ich wszystkie właściwości — koszt zakupu jest całkowicie uzasadniony. Dlatego jeżeli oczekujemy od ostrza wiele i jesteśmy w stanie przeznaczyć na zakup więcej środków, możemy pokusić się o ich zakup. Natomiast trzeba tutaj nadmienić, że takie noże znajdą przeznaczenie głównie wśród profesjonalistów. W zwykłym codziennym gotowaniu mogą nie zdać egzaminu, dlatego, że wymagają większej troski niż noże europejskie. Muszą być odpowiednio czyszczone, chronione przed uderzeniami i w odpowiedni sposób ostrzone.

 

Jaki zestaw noży kuchennych wybrać? Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Powyżej wymieniliśmy najistotniejsze czynniki, definiujące dobry komplet noży kuchennych. Na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Rękojeść
Rękojeść noża powinna być dobrana do wielkości dłoni. Dzięki temu użytkownik będzie mógł precyzyjnie i bezpiecznie operować ostrzem. Warto też zwrócić uwagę na jej masywność i wyważenie — im większa i cięższa klinga, tym bardziej masywna i wyważona powinna być rękojeść.

Ilość noży w zestawie
Im bardziej rozbudowany zestaw, tym lepszy? Tak i nie. Osoby niedoświadczone w pracach kuchennych i rzadko gotujące powinny wybrać komplet niezbyt rozbudowany, ale zawierający takie noże, które ułatwią im wykonywanie podstawowych zadań, z którymi najczęściej spotykają się w kuchni. Jeżeli kupujący ma już jednak pewną wprawę i sprawnie operuje nożem, poradzi sobie ze specjalistycznymi ostrzami, jak choćby z nożem rzeźnickim czy do filetowania. Właśnie dla pasjonatów sztuki kulinarnej dedykowane są najbardziej rozbudowane komplety.

Blok na noże
Zestaw noży w bloku prezentuje się atrakcyjnie i jest bardzo funkcjonalny. Kupując komplet ostrzy, najprawdopodobniej blok będzie stanowił element zestawu sprzedażowego, choć nie jest to regułą. W takim przypadku podstawę można dokupić osobno, ale należy zwrócić uwagę na szerokość i głębokość przegródek. Najpopularniejsze są bloki z drewna, choć coraz częściej można spotkać odpowiedniki wykonane z tworzywa sztucznego.

 

Jakie wybrać noże kuchenne? Podsumowanie

Ostre noże kuchenne to nieodłączny element wyposażenia każdej kuchni. Na jaki zestaw warto się zdecydować? To zależy od potrzeb. Osoby, które częściej jedzą na mieście, powinny skupić się na kompletach, w których dominują ostrza uniwersalne plus, ale w których nie brakuje też ostrzy ułatwiających podstawowe czynności, jak choćby obieranie.

Dla pasjonatów sztuki kulinarnej i zawodowych kucharzy, lepszy będzie zestaw pomijający noże, które łatwo można zastąpić modelem uniwersalnym. W tym przypadku lepiej postawić na noże specjalistyczne.