Aktualizacja: Marzec 2024

Najlepsze gry planszowe charakteryzują się tym, że można w nie grać godzinami. Cała reszta jest kwestią gustu i indywidualnych preferencji. Przed dokonaniem wyboru warto zastanowić się, kto najczęściej będzie grał, ile czasu możemy na to przeznaczyć i jakiego typu gry dają nam najwięcej radości — przygodowe, strategiczne, wymagające szybkości w działaniu, a może ekonomiczne? Oto nasz subiektywny ranking gier planszowych dedykowanych głównie nastolatkom i dorosłym graczom.

Jakie są gry planszowe? – na jakie aspekty zwrócić uwagę

Nie chcesz czytać całego tekstu? Zapoznaj się ze skrótową infografiką omawiającą podział gier planszowych. Pod grafiką znajdziesz bardziej szczegółowe informacje.

Infografika podział gier planszowych

Podstawowy podział gier planszowych — gatunki:

  • Eurogry – jest to typ gier planszowych wywodzący się z Niemiec. Charakteryzuje się dość niską losowością, najczęściej przebieg gry jest zależny od obranej strategii graczy. Kolejną istotną cechą jest niska interakcja między graczami. Gracze rzadko rywalizują ze sobą poprzez atakowanie siebie nawzajem, raczej jest to walka o surowce, tereny czy walutę. Eurogry będą świetne do grania z osobami mniej doświadczonymi, a to ze względu na proste zasady (dość schematyczne  i powtarzalne) i niskie skupienie na fabule. Ten typ gier nada się również do grania z całą rodziną,

  • Ameritrash — gatunek wywodzący się z USA. Do tej kategorii zaliczają się gry fabularne, które mocno skupiają się na motywie, aby wprowadzić się w świat gry i czerpać z niej jeszcze więcej przyjemności. Planszówki Ameritrash charakteryzują się dosyć wysoką interakcją, gracze często muszą atakować siebie nawzajem (takie gry nie są polecane najmłodszym, ze względu na rywalizację, która może wywoływać negatywne emocje). Wynik rozgrywki w dużej mierze zależy też od losowości. Rozgrywający, którzy mieli dobre karty lub rozbudowane postacie, mogą w jednej chwili utracić swoją pozycję. Gry z tego gatunku zazwyczaj mają mocno rozbudowaną szatę graficzną planszy i figurek, aby lepiej wczuć się w klimat, niejednokrotnie wiąże się to z wyższą ceną. Są to idealne gry planszowe dla młodzieży, która interesuje się światem fantasy,

  • Hybrydy – to planszówki, które są połączeniem wcześniej wymienionych gatunków i nie da się jednoznacznie sklasyfikować tylko do jednej kategorii. Ten typ gier spotyka się coraz częściej w nowych tytułach. Producenci łączą ze sobą te dwa gatunki, po to, aby tworzyć ciekawe gry planszowe.

Kolejnym podziałem gier, który można znaleźć w sklepach to kategorie:

  • Gry rodzinne – występujące też pod nazwą gry familijne. Stworzone po to, aby planszówka interesowała nie tylko dzieci, ale także rodziców. Jej zasady są zazwyczaj proste do zrozumienia dzięki temu, nie trzeba poświęcać dużo czasu na ich omówienie osobom, które wcześniej nie grały w nie. Rozgrywki trwają zazwyczaj do godziny, więc możemy mieć pewność, że szybko się nie znudzą w towarzystwie. Gry planszowe rodzinne są pozbawione negatywnych interakcji, ograniczy to spięcia między najmłodszymi uczestnikami zabawy,

  • Gry imprezowe – zazwyczaj mieszczą się w niewielkich pudełkach i mają proste zasady do zrozumienia. Nadają się do grania w towarzystwie, gdzie nie każdy jest fanem rozbudowanych gier planszowych. Mogą w tym również zawierać się gry rodzinne, z tym że nie każda gra towarzyska nadaję się do grania z młodszymi. Z tego względu należy wziąć pod uwagę wiek gracza oznaczony na opakowaniu,

  • Gry ekonomiczne – głównie kryje się pod tym zarządzanie zasobami, produkcja, handel, wydobywanie dóbr czy rozwijanie gospodarki. Raczej są pozbawione negatywnych interakcji, a rywalizacja polega na zdobywaniu zasobów i pozycji bez atakowania siebie nawzajem. Dla młodszych mogą mieć także walor edukacyjny, zwłaszcza te tytuły, w których obraca się fikcyjnymi pieniędzmi,

  • Gry planszowe strategiczne – mogą w nich zawierać się gry ekonomiczne, a także wojenne/bitewne. Ta kategoria obejmuje wiele podkategorii gier, w których do wygranej może przybliżyć odpowiednio przeprowadzona strategia. Rozgrywka przebiega głównie na planowaniu akcji na kilka rund w przód. Do strategicznych rozgrywek zaliczają się także wszystkim znane szachy,

  • Gry wojenne/bitewne – wyposażone są w figurki i planszę (nierzadko z bogatą szatą graficzną). Mogą mieć wymyślony motyw (np. fantasy) lub historyczny (np. II Wojna Światowa czy bitwy średniowieczne). Mechanika gry polega najczęściej na obstawianiu kompanii i innych formacji wojskowych na polu mapy, a także wszelkiej broni czy pojazdów (np. armaty, kiedy akcja toczy się przed XIX w. lub czołgi i samoloty, jeżeli akcja toczy się podczas II Wojny Światowej). Jest to typowo interakcyjna kategoria gier, oparta w 100% na rywalizacji,

  • Gry kooperacyjne – polegają na współpracy, aby osiągnąć cel gracze muszą ze sobą współpracować, co sprzyja pozytywnym interakcjom.

Podział ze względu na mechanikę gry – Jaką grę planszową wybrać?

Każda gra planszowa oparta jest na odpowiedniej mechanice, zapoznanie się z nimi ułatwi w przyszłości dokonanie wyboru gry planszowej. Nawet jeśli nie mamy odpowiednich rekomendacji, informacja o tym, jaka jest mechanika gry, pozwoli na wyeliminowanie z wyboru planszówki, która raczej nam się nie spodoba. Mechanika gry jest to sposób przeprowadzania rozgrywki oraz jej określone zasady. Należy wziąć pod uwagę, że gry planszowe mogą składać się z kilku połączonych mechanik.

Podstawowy podział gier ze względu na ich mechanikę:

  • Worker Placement – mechanika występująca szczególnie w eurograch, polega na wykorzystaniu puli robotników do poszczególnych pól akcji w celu doprowadzenia do zwycięstwa. W tej mechanice interakcje pomiędzy graczami głównie polegają na blokowaniu ruchu przeciwnika. Aby przybliżyć się do wygranej gracze muszą obmyślać strategię działania na kilka ruchów do przodu . W tego typu grze robotnikami są zazwyczaj pionki lub figurki,

  • Area control – kolejny typ często występujący w eurograch, gracze konkurują między sobą o kontrolę nad rejonami, ekspansja na tereny na planszy zwiększa np. punkty lub ilość zasobów potrzebnych do wygrania rozgrywki.  Każde terytorium przynosi inne korzyści, dlatego rozgrywka wymaga kalkulacji, aby wykonać jak najlepszy ruch.  Zdobywanie terenów to nie wszystko, należy je jeszcze kontrolować i utrzymać, aby przeciwnik nam ich nie odbił, 

  • Grid Movement – pionki mogą poruszać się we wszystkich kierunkach po siatce. Gra polega na poruszaniu się w taki sposób, aby zdobyć najwięcej punktów lub surowców,

  • Hand management (zarządzanie ręką) – występuje w grach karcianych, polega na odpowiednim zagrywaniu kart, aby stworzyć odpowiednią kompozycję przynoszącą jak największe zyski,

  • Action/Movement Programming (programowanie ruchu/akcji) – gracze przygotowują się do kolejnej rundy przez wybranie odpowiednich akcji, tak aby przechytrzyć przeciwnika, w trakcie rundy zagrywają zgodnie z wcześniej ustaloną kolejnością,

  • Set Collection (zbieranie zestawów) – polega na zbieranie elementów (o określonym wyglądzie czy symbolice), które dają największą korzyść, do tej mechaniki mogą należeć też gry z mechaniką hand management,

  • Deck building (budowanie talii) – gracze tworzą własne talie z kart dostępnych dla wszystkich graczy lub zestaw surowców. Polega to na tworzeniu coraz lepszego zestawu kart lub surowców poprzez ich kupowanie,

  • Draft – gracze dobierają karty z ograniczonego zestawu kart, dobór polega na tym, aby zyskać przewagę nad przeciwnikiem,

  • Tile placement (dokładanie kafli) – gra przebiega na układaniu kafelek w takie kompozycji, aby zdobyć jak największe korzyści.

Oczywiście istnieje o wiele więcej mechanik gier, jednak występuje ich tak dużo,że można byłoby o nich napisać osobny poradnik. Dlatego pod uwagę brane są tylko te, które w grach występują najczęściej.

Jakie gry planszowe nie nudzą się zbyt szybko? Czas rozgrywki

Wybierając idealną grę planszową, warto zastanowić się, ile będziemy mieć czasu na rozgrywkę.

Jeżeli szukamy gry, której rozgrywka nie zajmie nam zbyt wiele czasu, warto rozejrzeć się na planszówki z gatunku eurogry. Ich zasady często są dosyć proste, dlatego nie musimy obawiać się, że samo ich zrozumienie zajmie 2 godziny. Jeżeli gra planszowa, ma być na spontaniczne okazje, warto tutaj rozejrzeć się za grą imprezową. Proste zasady oraz krótki czas rozgrywki, sprawią, że nie znużą uczestników,  nawet tych, którzy nie są fanami planszówek.

Z kolei fanów wielogodzinnych posiedzeń nad planszą zadowoli bardziej złożona gra planszowa strategiczna lub typowy RPG z gatunku Ameritrash, czyli z rozbudowaną fabułą. W przypadku tych gier czas rozgrywki może przekroczyć dwie godziny. Gdy zdecydujemy się grę z kategorii RPG, spokojnie możemy zarezerwować na to pół dnia, albo kontynuować grę w innym terminie. Zachowując wszelkie ruchy i ustawienia z wcześniejszej rozgrywki (w grach RPG, granie przez kilka dni z przerwami jest czymś normalnym).

Liczba graczy

Warto również wziąć pod uwagę liczbę graczy, którzy zasiadają przy planszy. Jeżeli nie znamy zbyt wielu fanów tej formy spędzania czasu, lepiej pokusić się o gry planszowe dla 2 osób — mówimy tu o minimum, a nawet dla jednej. Gry dla jednej osoby? Tak, istnieją planszówki, które umożliwiają samodzielne rozgrywki, dzięki temu nie tylko zapewnimy rozrywkę nawet, wtedy kiedy nie mamy z kim grać, ale i możemy podszkolić się, zanim zaczniemy rywalizować z innymi graczami.

Rekomendowany wiek graczy

Gry różnią się też rekomendowanym wiekiem graczy. Czy to znaczy, że młodsi nie mogą grać? Absolutnie nie! Chodzi tutaj głównie o to, że niektóre tytuły mogą być za trudne do zrozumienia przez dzieci. Oczywiście są planszówki z małymi elementami, które nie są polecane dzieciom poniżej 3 roku życia, gdyż istnieje ryzyko zadławienia się. Gry powyżej 16 roku życia mogą zawierać treści nieodpowiednie dla małych dzieci. Natomiast w gry 10+, 12+ można swobodnie grać z młodszymi, o ile zrozumieją zasady.

Zaczynasz dopiero przygodę z planszówkami? Zastanawiasz się, jakie są fajne gry planszowe na początek?

Tutaj radzimy postawić na klasyczne RPG lub proste eurogry. Dlaczego? Oprócz tego, że przez masową produkcję są to dosyć tanie gry planszowe, to w internecie znajdziesz pełno tutoriali dotyczących zagrywek (jeżeli np. instrukcja będzie niezbyt zrozumiała). Ponadto, na forach istnieje wiele opcji urozmaicenia rozgrywki lub odpowiedzi na pytania dotyczące zasad. Klasyczne i popularne gry planszowe częściej mają opcje dokupienia dodatków, dzięki temu odświeżymy tytuł, który już powoli zaczął nam się nudzić. Ostatnią zaletą takiego rozwiązania, może dla niektórych i najważniejszą jest to, że istnieje większe prawdopodobieństwo, że już ktoś zna tę grę. Dzięki temu nie musimy już tłumaczyć zasad od nowa.

Jaka będzie najlepsza gra planszowa dla całej rodziny?

Jeśli w rozgrywkach mają uczestniczyć też młodsze dzieci, zdecydowanie warto zwrócić uwagę na gry rodzinne. Często są to krótkie rozgrywki z dosyć prostymi zasadami, mogą być oparte na robieniu zadań lub na odpowiadaniu na pytania. Co może dodać dodatkowego waloru edukacyjnego rozgrywce. Takie gry są dobrą opcją, jeżeli chcemy uczestniczyć w nich całą rodziną. Dzięki odpowiedniego poziomu zaawansowania rodzice nie nudzą się podczas grania. Jeżeli dorośli nie są znużeni, wtedy są o wiele bardziej zaangażowani, a to przekłada się na to, że dzieci również lepiej się bawią. Podsumowując, nie będzie to rozrywka tylko dla najmłodszych, ale i gra dla całej rodziny.

Jakie gry planszowe dla dzieci?

Gry planszowe dla dzieci przeżywają obecnie prawdziwy renesans. I bardzo dobrze! Tego typu tytuły to nie tylko „wypełniacz wolnego czasu”, bo oprócz waloru rozrywkowego, wykazują także cechy edukacyjne. Właściwie wybrana gra może rozwinąć zainteresowania dziecka, pozwoli mu ćwiczyć koncentrację i nauczy logicznego myślenia. Stale rosnące zainteresowanie sprawia, że w księgarniach i w sklepach z zabawkami pojawia się coraz więcej tytułów. Jak wybrać ten właściwy? Na jakie cechy gry warto zwrócić uwagę, żeby malec nie znudził się nią po kilku minutach? I wreszcie, jaką grę wybrać, żeby nie okazała się zbyt trudna dla dziecka? Poniżej prezentujemy kilka praktycznych porad.

Jaką grę planszową kupić dziecku? Zwróć uwagę na oznaczenie wiekowe

Każdy producent gier planszowych umieszcza na opakowaniu informację o grupie wiekowej odbiorców danego tytułu. Rzecz w tym, że łatwo jest o błędną interpretację tych wskazówek. Spokojnie, w przeciwieństwie do gier komputerowych, w przypadku planszówek nie ma ryzyka, że po otwarciu pudełka, malec natknie się na treści emanujące przemocą. Należy raczej zastanowić się nad tym, czy dziecko poradzi sobie z rozgrywką.

Co mówią nam poszczególne kategorie wiekowe?

Oznaczenie 3+ – są to proste gry planszowe dla 3 latka, należy wziąć pod uwagę, że mogą dosyć szybko się znudzić ze względu na szybkie dorastanie dziecka, 

Oznaczenie 6+ – w te gry mogą spokojnie grać młodsi, z tym oznaczeniem mogą być to również dobre gry planszowe dla 4 latka lub młodszego, należy jedynie zwrócić uwagę czy w środku są małe elementy, które mogą stwarzać niebezpieczeństwo zadławienia się u małoletniego dziecka,

Oznaczenie 8+ – gry planszowe dla dzieci od 8 lat oznaczają, że zainteresują się nią także starsi domownicy, jednak taki tytuł, pod względem stopnia skomplikowania rozgrywki, wciąż będzie odpowiedni dla młodszych.

Oznaczenie 10+ – mogłoby sugerować, że gra jest odpowiednia dla nieco starszych, jednak wciąż małych dzieci. Takie tytuły są jednak dość trudne, najczęściej zbyt trudne dla malców.

Oznaczenie 12+ – jest natomiast zarezerwowane dla doświadczonych graczy, którzy wcześniej mieli już do czynienia z niejedną “planszówką”.

Planszówki dla dzieci powinny być wciągające – Jaką kategorię wybrać?

Najlepsze gry planszowe dla dzieci powinny mieć interesującą fabułę, dostosowaną do wieku malca. Gry dla dzieci planszowe edukacyjne powinny znaleźć się w każdym domu, ale jeżeli nie chcemy, żeby nasza pociecha szybko znudziła się planszówkami, warto wprowadzić też tytuły przygodowe. Dla starszych dzieci odpowiednio ciekawe będą też tytuły z elementami strategicznymi oparte na rywalizacji lub gry logiczne planszowe, rozwijające myślenie.

Młodsze dzieci, szybciej się nudzą i częściej zmieniają zabawki, aby gra planszowa była chętnie używana, warto zwrócić uwagę na wygląd. To, co przyciąga uwagę malców, to atrakcyjna szata graficzna planszy oraz figurek. Im bardziej będą wyróżniać się wizualnie, tym chętniej dziecko będzie po nią sięgać.

Planszowe gry dla dzieci — na co jeszcze warto zwrócić uwagę?

Gry planszowe dla najmłodszych powinny być odpowiednio dostosowane do wieku dziecka, pod względem trudności rozgrywki i jasności obowiązujących zasad. Jeżeli tytuł okaże się zbyt skomplikowany, nawet najciekawsza oprawa nie sprawi, że dziecko zainteresuje się grą.

Gry planszowe dla przedszkolaków również powinny mieć ograniczony element losowy, czyli wygrana nie powinna zależeć wyłącznie od szczęścia. W tym wieku, w dziecku zaczyna rodzić się ambicja i chęć dążenia do celu, warto więc pozwolić mu na wykorzystanie tego potencjału.

Aby gra nie wylądowała zbyt szybko na dnie szafy, warto zdecydować się również na pozycję, która daje możliwość rozbudowy rozgrywki o dodatkowe elementy. Wprowadzenie nowych postaci czy misji znacząco uatrakcyjni grę, gdy ta zdąży się już nieco znudzić.