Aktualizacja: Kwiecień 2024

Coraz więcej konsumentów zaczyna korzystać z różnych urządzeń do parzenia kawy, a przy tym więcej oczekuje od naparu. Dzisiaj już coraz rzadziej pija się przepaloną kawę z fusami. Zauważa się, że napój może nie tylko dostarczać nam energii, ale także świetnie smakować. Jak więc wybrać odpowiednią kawę, której łyk nie będzie powodować grymasu? Która kawa sprawdzi się najlepiej do ekspresu oraz jakie informacje może nam przekazywać opakowanie? Odpowiedź na te wszystkie pytania znajdziecie w poradniku.

 

 

Jaka kawa ziarnista jest najlepsza – Arabica, Robusta czy Liberica?

Choć na świecie istnieje ponad 500 rodzajów kawowców, to uprawia się jedynie trzy z nich. Najpopularniejsze to Arabika, Robusta i Liberica, które są uznawane za najlepsze kawy ziarniste. Sprawdźmy, co je łączy, a co odróżnia.

Arabica
Ta odmiana kawy pochodzi z kawowca odkrytego pierwotnie Etiopii. Obecnie uprawia się ją w Brazylii, Kolumbii, na Jawie i w Afryce Równikowej, ponieważ gleba w tych rejonach zawiera niski poziom pH. W zależności od miejsca uprawy możemy wyróżnić kilka odmian Arabiki, które zostaną opisane w kolejnym punkcie. Krzewy tego kawowca są odporne na warunki pogodowe, ale lubią wyższe temperatury — najbardziej optymalny przedział to od 15 do 24 stopni Celsjusza. Kolejna istotna zasada to okoliczności uprawy. Mianowicie Arabikę możemy spotkać na terenach górzystych między wysokością 800 a 2000 metrów n.p.m. Im wyżej się ją uprawia, tym jej wartość wzrasta. Obecnie coffea arabica stanowi około 70% globalnej produkcji kawy. Drzewa Arabiki są dość kosztowne w utrzymaniu, gdyż wspomniany teren ich uprawy jest przeważnie stromy i trudno dostępny. Wizualnie ziarna są długie oraz płaskie, natomiast smak jest łagodny i aromatyczny z odrobiną kwasowości. Natomiast zawartość kofeiny wynosi 1-1,5%.

Robusta 
Większość upraw tego kawowca na świecie znajduje się w środkowej oraz zachodniej Afryce, ale można je spotkać także w Indonezji, Wietnamie czy Brazylii. Drzewka Robusty są większe niż Arabiki – mogą osiągać od 7 do nawet 13 metrów. Są to uprawy o wiele bardziej odporne i mniej wymagające przynajmniej pod względem terenu. Najlepiej rośną na wysokości 200-900 m n.p.m., w temperaturze od 24 do 30 stopni Celsjusza. Najlepsza włoska kawa ziarnista? To taka, która zawiera ziarna Robusty! W klasycznych mieszankach espresso, kawach typu instant tam właśnie w dużej mierze odpowiadają za goryczkę i moc (Robusta ma od 2 do 2,5% zawartości kofeiny).

Liberica
Jak sama wskazuje, kawa pochodzi z Liberii, ale obecnie uprawia się ją również na zachodnim wybrzeżu Afryki, w Malezji i na Filipinach. Jego światowa produkcja to jedynie około 1%. Kawowce tej odmiany hoduje się na terenach nizinnych, w temperaturze od 19 do 27 stopni Celsjusza. Bardziej wymagająca jest obróbka niż uprawa, a dokładniej pozbycie się twardej łupiny, do której potrzebujemy odpowiednich maszyn. Jeśli chodzi o posmak, to jest on gorzkawy, a wręcz mówi się, że ziemisty. Ziarna Liberiki dodaje się do mieszanek kaw, nie występuje ona jako samodzielna, 100% kawa. Jej zadaniem jest raczej przełamanie smaku Arabiki lub Robusty.

 

 

Jaką kawę wybrać, czyli kilka słów o odmianach Arabiki

Możemy wyróżnić kilka odmian Arabiki. Wyodrębnione zostały one poprzez kryteria tj. sposób przetwarzania ziaren czy miejsca uprawy. Przecież gdyby istniał tylko jeden wariant smakowy, na sklepowych regałach nie mielibyśmy tyle możliwości do wyboru. Dobra kawa ziarnista typu Arabica? To kwestia gustu, ale przekonajmy się, z czego możemy wybrać:

  • Mocca – bardzo popularna i lubiana kawa o wyraźnym posmaku czekolady. Bourbon – to jedna z najstarszych odmian o lekko kwaskowatym posmaku z orzechowym aromatem. Świetna do espresso i kawowych deserów.

  • Maragogype – tzw. kawa słoniowata posiada bardzo duże ziarna (nawet do 2,5 cm) o delikatnym smaku. Wykorzystuje się je często w produkcji koniaku.

  • Typica – jest to pierwotna odmiana Arabiki. Choć z początku znaleźć ją można było w Jemenie, obecnie najwięcej ziaren uzyskuje się z rejonów Jamajki. Typica najlepiej smakuje, gdy jest przyrządzana w ekspresie ciśnieniowym.

  • Mundo Novo – to mieszkanka odmian Typica’i oraz Bourbon. Smak ma dość intensywny i wyrazisty, przez co stanowi doskonałą podstawę do latte.

  • Charrier – to prawdopodobnie jedyna na świecie bezkofeinowa odmiana, którą niedawno odkryto w Kamerunie. Takich odmian i hybryd Arabiki możemy wyróżnić łącznie ok. 120, jednak te wymienione wyżej są najbardziej popularne wśród kawoszy.

 

 

Jaką kawę kupić – czy pochodzenie ma znaczenie?

Dokonanie wyboru jaka jest najlepsza kawa ziarnista na świecie, to nie lada wyzwanie. Każdy z regionów, w którym jest uprawiana, charakteryzują zupełnie inne warunki, historia, a przede wszystkim smak. Wybierzmy się w małą podróż po odległych zakątkach świata, by odnaleźć dobre kawy na każde podniebienie.

Kraj-pochodzenia-kawy

 

 

 

Stopień wypalenia, czyli jaka kawa najbardziej pobudza

Najlepsza kawa ziarnista do ekspresu to taka, która najlepiej odpowiada naszym smakowym preferencjom. Jak wybrać jednak jedną spośród dziesiątek dostępnych w sklepie? Może nam w tym pomóc stopień wypalenia kawy, który ma wpływ na jej smak, ale także moc. Ziarna początkowo są zielone. Aby zmieniły swoją barwę, wrzuca się je do specjalnego pieca na kilka lub kilkanaście minut (w zależności od tego, jaki efekt chcemy uzyskać). W tym piecu następuje odparowywanie wody, przez co ich waga się mniejsza, ale za to zwiększa rozmiar. Następnie na odpowiednich tacach następuje chłodzenie ziaren, aby dwutlenek węgla mógł w naturalny sposób się ulotnić.

Najbardziej popularnym sposobem oceny stopnia palenia kawy, jest opis koloru wypalonych ziaren. Oczywiście każde ziarno reaguje inaczej, ale jest to ogólnie przyjęta norma wskazująca na pewne właściwości danej kawy. Tak więc wyróżnić możemy:

  • Palenie jasne – podczas wypalania kawy na jasno, ziarna osiągają temperaturę około 180-205 stopni Celsjusza. Uzyskany kolor będzie jasnobrązowy (zbliżony do cynamonu). Natomiast smak będzie posiadał więcej charakterystycznych nut dla danej plantacji. Prościej ujmując, kawa często będzie trochę bardziej kwaskowata.

  • Palenie średnie – w trakcie palenia ziarno osiąga temperaturę około 210 stopni Celsjusza. Kawa wypalana na średnio będzie miała oczywiście nieco mocniejszą, brązową barwę. Smak jest o wiele bardziej zrównoważony – naturalna kwasowość jest nieco osłabiona, natomiast aromat wyczuwalny. Choć może występować posmak goryczki, to kawa pozostaje niezwykle delikatna.

  • Palenie średnio ciemne – ziarno kawy osiąga w piecu temperaturę około 225-230 stopni. Ta ciemna kawa ma mocne, nieco pikantne akcenty z domieszką posmaku czekolady. Jest to efekt skarmelizowania cukrów podczas wypalania ziaren.

  • Palenie ciemne – kawa wypalana na ciemno osiąga temperaturę do 240 stopni Celsjusza. Ich kolor jest ciemny niemal czarny. Ziarna bardzo mocno wypalane niemal całkowicie tracą naturalne nuty smakowe (charakterystyczne dla danej plantacji), zyskując w zamian posmak i aromat gorzkiej czekolady oraz orzecha.

Reasumując, im lżej (jaśniej) wypalone są ziarna kawy, tym bardziej możemy w nich odczuć kwaskowy, naturalny smak. Natomiast mocne wypalanie (ciemne) daje efekt orzechowo-czekoladowego posmaku. Jeśli zaś chodzi o moc kawy, czyli poziom kofeiny, maleje ona w miarę zwiększania stopnia wypalenia. Oznacza to, że kawa wypalana na jasno posiada najwięcej kofeiny.

 

 

Ziarnista czy mielona – jaka kawa do ekspresu będzie lepsza?

Często kawosze zastanawiają się, jaką kawę do ekspresu wybrać – mieloną czy ziarnistą. Oczywiście w dużej mierze zależy to od sprzętu do kawy, jaki posiadamy, ale czy odróżniają je jakieś inne właściwości?

Dobra kawa ziarnista do ekspresu charakteryzuje się silnym aromatem i wyraźniejszym smakiem. Wynika to z faktu, iż ziarna kawowca powinno się zmielić tuż przed parzeniem. Najlepiej zrobić to młynkiem żarnowym (sprawdź nasz ranking młynków do kaw), który nie przepala ziaren, a je rozdrabnia. Warto też pamiętać o tym, że im krótszy czas parzenia, tym ziarna powinny być drobniej zmielone.

Osobom, które nie posiadają akcesoriów do kawy tj. młynek, możemy polecić kawę mieloną. Choć aromat traci nieco szybciej niż kawa ziarnista, to w znacznej części zależy też to od tego, jak przechowujemy kawę. Przeważnie są one sprzedawane w hermetycznie zamkniętych opakowaniach. Po otwarciu powinniśmy więc trzymać ją szczelnym pojemniku. Wiele osób kawę mieloną zalewa wrzątkiem, co jest nieprawidłowym nawykiem. Najlepszym sposobem parzenia pozostaje ekspres.

 

 

Sprawdźmy jakie informacje możemy znaleźć na opakowaniu

Jeśli wahamy się nad tym, którą kawę wybrać, warto przyjrzeć się opakowaniu. Możemy się z niego dowiedzieć się więcej, niż mogłoby się wydawać. Które informacje odgrywają największą rolę?

  • Kraj i region – to podstawowa informacja, która powinna przykuć naszą uwagę. Pochodzenie ziaren ma znaczący wpływ na ich smak. Pozwoli to uniknąć zakupu kawy o posmaku, który nam nie odpowiada.

  • Plantacja – jest to istotny punkt szczególnie dla osób, które mają dużą wiedzę z zakresu uprawy kawowców. Sam region może być pojęciem bardzo szerokim, a konkretnie położenie plantacji dużo mówi o warunkach hodowli ziaren, a tym samym ich naturalnego smaku.

  • Odmiana – kawę możemy podzielić na więcej kategorii niż Arabika czy Robusta. Informacja o odmianie znacząco pokryje się z oznaczeniem kraju lub plantacji, ale dla niektórych nazwa odmiany powie więcej niż region jej uprawy.

  • Metoda obróbki – choć ten proces dla konkretnej odmiany ziarna jest niezmienny, to może rozwiać wątpliwości, jaki aromat posiada dana kawa. Do najpopularniejszych metod obróbki możemy zaliczyć:
    • natural – metoda na sucho (owocowe, słodkie nuty),
    • washed – metoda na mokro (czystość smaku, wyraźna kwasowość),
    • pulped natural – metoda pomiędzy suchą a mokrą (wysoka słodycz) 
    • honey (słodycz z przyjemną kwasowością).

  • Stopień wypalenia – czyli jeden z czterech wyżej wymienionych sposobów (na jasno, średnio, średnio ciemno i na ciemno). Ponownie sygnalizuje nam to właściwości smakowe, ale też przede wszystkim poziom zawartości kofeiny.

  • Data palenia – data palenia to nie to samo co data ważności. To bardzo istotna informacja świadcząca o jakości ziaren znajdujących się w paczce. Kawę najlepiej pić w czasie od 7 do 50 dni od jej palenia. Oczywiście nie każdy musi pamiętać i mieć wiedzę, czym charakteryzuje się jaka kawa bądź region, z którego pochodzi. Dlatego większość kaw zawiera wyraźny, szczegółowy opis wszystkich powyżej wymienionych elementów.

 

 

Jak i ile przechowywać kawę, aby zachować jej aromat?

Kawa jak każdy produkt spożywczy musi być prawidłowo przechowywany, aby zachować swoje właściwości. Większość producentów na opakowaniu zawiera termin przydatności do spożycia – 2 lata. Choć wspomnieliśmy, że najlepiej pić kawę od 7 do 50 dni od czasu palenia, to nic się nie stanie jak zaparzymy ją później. Po prostu jej aromat i smak już nie będzie tak wyrazisty, jak na początku.

Dlatego warto trzymać ją w odpowiednich warunkach, aby nawet po upływie tych 50 dni, móc ją wypić. Przede wszystkim pojemnik z kawą powinien być umieszczony w szafce, do której nie docierają promienie słoneczne, a temperatura jest pokojowa. Torebka, w której ją przechowujemy, powinna być papierowa od zewnątrz i metalizowana wewnątrz. Zagwarantuje to brak przepustowości. Dodatkowo może być umieszczony w niej zawór (wentyl), który pozwoli na ulatnianie się dwutlenku węgla i zablokowanie dopływu powietrza, co wydłuży świeżość kawy. Po otwarciu można również spiąć opakowanie klipsem, ale nie należy chować go do lodówki, ani przesypywać zawartości do słoika szczególnie szklanego, gdyż są one pozbawione możliwości wentylacji.

 

 

Specialty coffee, czyli jaka kawa ziarnista do ekspresu spełni oczekiwania kawosza

Na świecie tylko 5% uprawianej kawy można zaliczyć do segmentu specialty. Co to oznacza? Tym mianem określa się ziarna kawy, które pochodzą z małych plantacji. Przeważnie są one położone w miejscach o idealnym mikroklimacie do uprawy kawowców. Ziarna są zbierane oraz obierane ręcznie. Pojęcie „specialty coffee” powstało na przełomie lat 60. i ’70 XX wieku.

Specialty Coffee Association of America wprowadziło punktację, której zadaniem było wyłonienie kawy najlepszej z najlepszych. Każda uprawa, która zdobywała minimum 80 punktów (w 100 punktowej skali), nosiła miano „speciality”. Nazwa ta jest zastrzeżona dla kaw, które przeszły proces certyfikacji. Wszelkie określenia typu „premium” czy „gourment” często są jedynie chwytem marketingowym.

Jak wygląda proces certyfikacji? Kiperzy badają próbki ziaren niewypalonych, wypalonych, zmielonych oraz zaparzonych. Sprawdzają, czy wśród nich nie występują zanieczyszczenia np. kamyki. Następnie ocenia się wygląd i rozmiar ziaren. Ziarna wypalone, zmielone i zalane wodą, klasyfikuje się pod względem aromatu, smaku, kwasowości, słodyczy i czystości naparu.

 

 

Jak prawidłowo przygotować kawę? Sposoby parzenia kawy

Americano, espresso, cappuccino czy latte. Jak przygotować je w teorii wie pewnie każdy. Jednak jak zadbać, aby ich smak był naprawdę wyjątkowy także w zaciszu domowym? Na pewno pomoże dobranie odpowiedniego sprzętu do parzenia. Oto kilka z nich:

  • Kawiarka
    Jest dostępna w wersji tradycyjnej lub elektrycznej. W przypadku tych klasycznych warto sprawdzić, z jakiego tworzywa zostały wykonane, aby nadawały się na każdy typ kuchenki. Jaka kawa do kawiarki będzie najlepsza? Przy tej metodzie parzenia, możliwości wyboru są bardzo szerokie. Przeważnie są to mieszanki do espresso wypalane na ciemno. Nie zaleca się stosowania gotowej kawy mielonej.
  • Chemex
    Jest to prosty ekspres do zaparzania kawy metodą przelewową. Naczynie ma kształt klepsydry i wykonane jest z wysokiej jakości szkła żaroodpornego. Ilość kawy oraz wody potrzebnej do jej zaparzenia zależy od rodzaju ziaren kawy, stopnia ich zmielenia oraz od preferowanej intensywności napoju. Najlepiej użyć kawy ciemno palonej lub średnio ciemno palonej.
  • AeroPress
    Dzięki niemu przygotujemy napar kawy ręcznie. Składa się on z cylindra zaparzającego, sitka z filtrem i tłoka zakończonego uszczelką. Jest to wspaniałe rozwiązanie dla osób, które często podróżują. Jaka kawa do AeroPressu będzie najlepsza? Ta specjalnie przeznaczona do alternatywnych metod parzenia (palona na jasno), których ziarna są dość drobne.
  • French Press
    Jest to najczęściej szklany lub metalowy cylinder, z tłokiem wewnątrz, na którego końcu znajduje się sitko. Zaletą tego urządzenia jest łatwość w użytkowaniu oraz czyszczeniu. Ponadto, przygotowanie kawy zajmuje zaledwie kilka minut. Jaka kawa do French Press okaże się najlepsza? Mieszanki kawy wypalane do espresso oraz te z przeznaczeniem do metod przelewowych.
  • Syfon
    Metoda parzenia za pomocą syfonu jest najstarszym sposobem przygotowywania kawy. Syfon składa się z dwóch szklanych kolb, statywu i palnika. Kawa otrzymana z tego urządzenia charakteryzuje się słodkim, subtelnym smakiem, natomiast wyglądem przypomina mocną herbatę. Użycie rodzaju kawy do tego typu zaparzania to kwestia preferencji smakowych.
  • Drip
    To najbardziej klasyczna metoda przelewowa parzenia kawy. Jest to stożkowy filtr wykonany ze szkła, metalu, porcelany oraz plastiku. Żłobienia we wnętrzu gwarantują doskonały przepływ wody i wydobywają z kawy pełnię aromatów. Co więcej, uzyskany napar jest delikatny o lekko herbacianej konsystencji. Kawa ziarnista najlepsza do tego typu zaparzania, to ta o owocowym lub czekoladowo-orzechowym posmaku. Ich grubość po zmieleniu powinna być wielkości ziaren soli morskiej.
  • Ekspres kolbowy
    Osoby, które zetknęły się już z ekspresem ciśnieniowym i uwielbiają prawdziwe espresso, powinny się zaopatrzyć w ekspres kolbowy. Jaka kawa jeszcze powstanie z tego urządzenia? Pyszne cappuccino, latte czy flat white. Warto wiedzieć, jaką kawę do ekspresu ciśnieniowego musimy mieć, by uzyskać te kawowe cuda. Dobór smakowy ziaren jest całkowicie dowolny, natomiast muszą być one bardzo drobno zmielone. Dzięki temu woda przepuszczona przez kolbę napotka odpowiedni opór i powstanie ciśnienie, które umożliwi pozyskanie całego smaku i aromatu.
  • Ekspres automatyczny
    Czyli najprostszy sposób na przygotowanie aromatycznej kawy. Podstawowe funkcje tego typu urządzeń to espresso oraz kawa czarna, jednak przeważnie są wyposażone w dodatkowe systemy, które pozwalają na przygotowanie efektownych kaw mlecznych tj. latte czy cappuccino bez większego wysiłku – wystarczy wcisnąć odpowiedni przycisk na ekspresie, a on zrobi wszystko za nas. Można do nich użyć dowolnego rodzaju ziaren, w zależności od preferencji smakowych.

 

 

Podsumowanie. Jaka jest najlepsza kawa ziarnista?

Dobra kawa do ekspresu to ta, która najlepiej nam smakuje! A jak ją wybrać? Na pewno warto poświęcić chwilę, aby posiąść podstawową wiedzę z zakresu uprawy kawy tj. znajomość regionu pochodzenia, stopienia wypalenia czy rodzaju odmiany. Każdy z tych czynników ma swoją historię, charakterystyczne elementy, które znacząco wpływają na efekt i najważniejszy, czyli smak. A przecież o gustach się nie dyskutuje. Więc, zamiast wykupować sklepowe półki w celu poszukiwania na oślep „tej jedynej”, można po prostu poznać ją bliżej i wybrać właściwą albo przynajmniej zbliżoną do ideału.