Aktualizacja: Kwiecień 2024

Czy wiesz, że zbyt mocno dokręcona śruba może spowodować poluzowanie, a nawet uszkodzenie mocowania i urwanie jego elementów? Źle dobrana siła do materiału lub typu gwintu sprawia, że tak wykonane połączenia stają się bezużyteczne. Możesz jednak w bardzo prosty sposób pozbyć się tego problemu — wystarczy, że w swojej skrzynce z narzędziami masz klucz dynamometryczny. Ten rodzaj klucza pomaga idealnie dopasować siłę do rodzaju i typu mocowania, dzięki czemu wszystkie złącza są wykonane z profesjonalną precyzją i według standardów producenta. I to nie jest wcale narzędzie tylko dla profesjonalistów. Jaki klucz dynamometryczny musisz mieć? Wybierz najlepszy z naszym poradnikiem zakupowym.

Przeczytanie artykułu zajmie Tobie około 10 minut.

Spieszysz się? Od razu zobacz: RANKING kluczy dynamometrycznych »

Co to jest klucz dynamometryczny i jakie ma zastosowanie?

Klucz dynamometryczny to narzędzie służące do dokręcania śrub, nasadek, gwintów i wszelkich innych elementów łączeniowych. Jednak w przeciwieństwie do klasycznych kluczy (np. nasadowych), ten model zapewnia najwyższy poziom precyzji podczas pracy. Wszystko dlatego, że każdy klucz dynamometryczny pracuje z określoną siłą, czyli tzw. momentem dokręcenia. Siłę dokręcenia możesz regulować, a więc wybrać taką, która jest idealnie dopasowana do rodzaju gwintu, miejsca montażu, jak i materiału, z którego mocowanie jest wykonane.

Klucze dynamometryczne zapewniają najmocniejsze połączenia elementów bez nadwyrężenia nasadek i osłabiania struktury materiałów. To niezwykle ważne w szczególności w warsztatach samochodowych, motocyklowych, a nawet rowerowych, chociaż klucze dynamometryczne są używane także w wykończeniówce czy po prostu podczas majsterkowania w przydomowym warsztacie. Innymi słowy — wszędzie tam, gdzie producent wymaga określonej siły dokręcanych elementów.

Klucz dynamometryczny — rodzaje dostępne w sprzedaży

Klucze dynamometryczne występują w przeróżnych wariantach — wszystko zależy od tego, do czego takiego klucza potrzebujesz. Jakie są podstawowe rodzaje i czym się charakteryzują? Sprawdź!

Klucz dynamometryczny mechaniczny

Najpopularniejszy rodzaj tego typu kluczy — znajdziesz go praktycznie w każdym sklepie już w cenie ok. 100 zł. Mechaniczne klucze dynamometryczne są bardzo uniwersalne. Znajdziesz różne rozmiary, jak i różny zakres momentu dokręcenia.

Mechaniczny klucz dynamometryczny jest wyposażony w tradycyjną podziałkę i skalę. W jego wnętrzu ukryta jest zapadka i sprężyna, które informują o dokręceniu do wybranej wartości za pomocą charakterystycznego kliknięcia.

Klucz dynamometryczny elektroniczny

Szukasz piekielnie precyzyjnego klucz dla profesjonalistów? Zastanów się nad inwestycją w model elektroniczny. Dynamometryczny klucz elektroniczny należy to jednych z najdroższych modeli na rynku, ale nie bez powodu. To niesamowicie precyzyjne urządzenie, wyposażone w elektroniczne czujniki i wyświetlacz LCD. Pozwala na pomiar nie tylko momentu obrotowego, ale również kąta obrotu. Wiele urządzeń posiada także port micro USB, dzięki czemu możesz odpowiednio zaprogramować pożądany moment obrotowy bądź zapisać wszystkie dane na zewnętrznym urządzeniu (np. na laptopie), aby stworzyć dokumentację techniczną. 

Warto wiedzieć! Na rynku dostępne są także adaptery dynamometryczne. To o wiele tańsza alternatywa, która również pozwala na precyzyjne dokręcenie i zmierzenie momentu obrotowego. Ze względu na niższą cenę to dobry wybór dla osób, które cenią sobie precyzję podczas niezobowiązującego majsterkowania w domu i w garażu.

Klucz dynamometryczny wychylny

Jest wyposażony we wskaźnik oraz szeroką skalę. Gdy podczas dokręcania wreszcie pojawi się opór, wskaźnik wychyla się i wskazuje, ile dokładnie siła dokręcenia wynosi. To prosty mechanizm spotykany w wielu kluczach dynamometrycznych i nie jest drogi. Warto go wybrać, ponieważ sprawdzi się również na zewnątrz, nawet jeśli warunki są niesprzyjające.

Klucz dynamometryczny wskazówkowy/zegarowy

Jak sama nazwa podpowiada, ten model jest wyposażony w tarczę z podziałką i wskazówkę. Podczas dokręcania wskazówka przesuwa się po tarczy, pokazując, jaki jest aktualny poziomy siły. Klucze dynamometryczne zegarowe (wskazówkowe) również nie należą do drogi urządzeń.

Klucz dynamometryczny łamany

Pracujesz w głośnym otoczeniu lub chcesz mieć pewność, że skończysz dokręcać nakładkę w dobrym momencie? Sięgnij po klucz łamany. Model łamany jest wyposażony w zginaną głowicę. W momencie, gdy podczas dokręcania osiągniesz odpowiednią wartość siły, głowica „łamie się”, a Ty wiesz jednoznacznie, że elementy są dokręcone w punkt.

Klucz dynamometryczny wyzwalany

Wyzwalany klucz dynamometryczny należy do jednych z najpopularniejszych modeli. Ich zasada działania jest prosta: gdy osiągniesz odpowiedni moment siły dokręcenia, konstrukcja klucza jest wyzwalana za pomocą ruchu kołowego. Dokręcenie sygnalizowane jest dźwiękiem.

Klucz dynamometryczny — jak wybrać? Które parametry są najistotniejsze przy wyborze?

Zastanawiasz się, jaki klucz dynamometryczny powinieneś wybrać? Weź pod uwagę takie parametry jak rodzaj i przeznaczenie klucza, jego rozmiar i zakres momentu dokręcenia, ale nie zapomnij o jakości wykonania.

Rodzaj i przeznaczenie klucza dynamometrycznego

Pierwsza rzecz, którą powinien wziąć każdy przy zakupie, to wybór odpowiedniego rodzaju klucza. Niektóre modele lepiej sprawdzają się na użytek profesjonalny (np. elektroniczne klucze dynamometryczne), a inne są polecane dla osób początkujących i niedzielnych majsterkowiczów (np. klucze mechaniczne, wahadłowe czy zegarowe). Przy wyborze rodzaju klucza dynamometrycznego warto kierować się także warunkami, w jakich pracujesz. Przykładowo, modele łamane będą praktyczniejsze w otoczeniu o wysokim poziomie hałasu niż klasyczne modele na klik.

Rozmiar głowicy klucza dynamometrycznego (napęd)

Jeśli kiedykolwiek zdarzyło Ci się użyć jakiegokolwiek klucz, na pewno doskonale wiesz, że jego rozmiar jest bardzo istotny. Źle dobrany klucz utrudnia, a nawet uniemożliwia dokręcenie śrub. Zwróć zatem uwagę na rozmiar grzechotki (głowicy) i wybierz taki, który pasuje do typu śrub, jakie masz zamiar wkręcać.

Na rynku dostępne są modele w rozmiarach: 1/2 cala, 1/4 cala, 3/4 cala, 3/8 cala i 1 cal. Rozmiar klucza wpływa na to, jakie nasadki możemy z jego pomocą zamontować, a więc do czego przyda się on w praktyce.

Zakres klucza dynamometrycznego

Nie możesz zapomnieć również o zakresie klucza dynamometrycznego. Czym jest właściwie zakres? Informuje on, z jakim momentem obrotowym możesz minimalnie i maksymalnie dokręcić element łączący. Zakres zależy zatem w dużej mierze od indywidualnych potrzeb lub sprzętów, z jakimi pracujesz na co dzień.

Posiadane certyfikaty — w tym certyfikat GS

W przypadku kluczy dynamometrycznych znaczenie mają certyfikaty jakości i bezpieczeństwa oraz certyfikaty kalibracji. Certyfikat GS odnosi się do jakości wykonania klucza zgodnej ze standardami niemieckimi i europejskimi. Z kolei certyfikat kalibracji (lub świadectwo zgodności z normą  ISO 6789) świadczy o tym, że producent zadbał o precyzyjną kalibrację urządzenia na etapie produkcji, dzięki czemu urządzenie działa zgodnie z zadeklarowanym momentem dokręcenia.

Wygodna rękojeść klucza

Komfort podczas pracy też ma znaczenie! Zwróć uwagę, czy rękojeść klucza jest pokryta dodatkowym materiałem o antypoślizgowych właściwościach. Dlaczego? Taki model świetnie leży w ręce, nie wyślizguje się z rąk i chroni przed otarciami, nawet gdy nie używasz rękawic.

Materiał wykonania i jego jakość

Najlepszy klucz dynamometryczny jest także wytrzymały. Zwróć uwagę na to, z jakiego materiału jest wykonany — idealnie sprawdzi się w tym wypadku stal chromowo-wanadowa (oznacza CrV). Chrom i wanad zapewniają odporność na ścieranie, uszkodzenia mechaniczne oraz na korozję.

Co to jest certyfikat GS i jakie ma to znaczenie w kontekście klucza dynamometrycznego?

Jak każde narzędzie — klucz dynamometryczny również musi spełniać wymagania narzucone przez Unię Europejską lub ogólnie rynek, na który zostaje wprowadzony. Dobrym wyznacznikiem jakości oraz bezpieczeństwa jest certyfikat GS (German Safety). Certyfikat GS świadczy o tym, że produkt jest zgodny ze standardami rynku niemieckiego, jak i europejskiego, a wydawany jest przez laboratoria takie jak:

  • TÜV Rheinland
  • DGUV
  • NIEMKO
  • IMQ
  • TÜV SÜD

Jakie rozmiary kluczy dynamometrycznych dostępne są w sprzedaży?

Każdy klucz dynamometryczny jest wyposażony w grzechotkę (głowicę), która różni się rozmiarem w zależności od tego, do jakiego typu śrub i nakładek będzie stosowana. Inny rozmiar klucza przyda się do dokręcania śrub w rowerze, a inny znajdzie zastosowanie w dokręcaniu śrub w kole samochodowym. Na rynku znajdziesz klucz dynamometryczny w rozmiarach:

  • 1/4” (cala)
  • 3/8” (cala)
  • 1/2” (cala)
  • 3/4” (cala)
  • 1” (cal)

Najmniejszy jest klucz dynamometryczny 1/4 cala, czyli ten przeznaczony jest przeznaczony do nasadek o średnicy ok. 6 mm, które nie są poddawane dużym obciążeniom. Klucz dynamometryczny 3/8 cala znajdzie zastosowanie w gwintach o średnicy ok. 9 mm, a klucz 1/2 cala jest dedykowany gwintom ok. 13 mm. Największe są grzechotki calowe, a co za tym idzie, świetnie sprawdzają się w dużych śrubach o średnicy nawet ok. 25 mm.

Jakie zastosowania mają klucze dynamometryczne — dostosowanie klucza do potrzeb

Jednym z najważniejszych aspektów, które musisz wziąć pod uwagę przy zakupie, jest przeznaczenie klucz dynamometrycznego. Wynika to z prostego faktu — klucze dynamometryczne rzadko kiedy są uniwersalne. Rodzaj klucza, jego rozmiar oraz moment siły dokręcania — wszystkie te parametry mają wpływ na to, jakie śruby nim dokręcisz, czyli w jakich sytuacjach możesz go zastosować.

W jakich sytuacjach sprawdzą się klucze dynamometryczne?

  • Klucz dynamometryczny do samochodu — klucze do samochodu pomagają dokręcić elementy łączeniowe w najważniejszych podzespołach samochodu np. podczas wymiany rozrządu, głowicy, serwisowania i naprawy silnika czy wymiany uszczelek. Dobrze dobrany klucz z odpowiednim momentem zadba o to, aby pod żadnym pozorem nie doszło do uszkodzenia żadnego połączenia w samochodzie, które mogłoby spowodować uszkodzenie nawet całej instalacji. 
  • Klucz dynamometryczny do kół — osobną kategorią kluczy są te przeznaczone do mocowania śrub w kołach samochodu czy motocyklu. W tej sytuacji klucz dynamometryczny ochroni koła przed zapieczeniem się śrub, co skutecznie utrudnia kolejną wymianę opony. Klucze dynamometryczne do kół powinny mieć mocny moment dokręcenia (nawet powyżej 100 Nm).
  • Klucz dynamometryczny do silnika — do elementów silnika najlepiej sprawdzi się model do 30 Nm, gdyż standardowo mocowania na silniku (niezależnie od producenta) nie przekraczają tej wartości.
  • Klucz dynamometryczny do świec — zarówno świece, jak i inne niewielkie elementy wymagające precyzyjnego, ale i niezbyt mocnego momentu dokręcenia, będą wymagały innego klucza dynamometrycznego. Do świec warto wybrać klucz z delikatnym momentem dokręcenia, czyli nie większym niż 20 Nm.
  • Klucz dynamometryczny do motocykla — jeśli zastanawiasz się nad wyborem modelu z myślą o naprawie i serwisowaniu motocykla, śmiało możesz wybrać podobny jak w przypadku samochodu. Do dokręcania śrub w kołach klucz powinien mieć do 120/200 Nm, a do drobnych elementów łączeniowych do 20 Nm.
  • Klucz dynamometryczny do roweru i innych urządzeń — najmniej problemów sprawi Ci klucz dynamometryczny do roweru. Połączenia w rowerach również wymagają odpowiedniej siły, ale zdecydowanie mniejszej w porównaniu z kołami samochodowymi czy motocyklowymi. W tym wypadku wybierz klucz do 25 Nm.

Uniwersalny klucz dynamometryczny — jak dobrać klucz dynamometryczny do codziennego użytku?

Niestety, wybór uniwersalnego klucza dynamometrycznego nie jest wcale takim prostym zadaniem. Jak już wspomnieliśmy, różne elementy w samochodzie, w rowerze, a nawet w instalacjach budowlanych czy w meblach wymagają precyzyjnego momentu dokręcenia. Ciężko jest zatem wybrać jeden model, który pasuje do każdego złącza i każdego pojazdu.

W jaki sposób zatem możesz poradzić sobie z wyborem klucza dynamometrycznego do majsterkowania na co dzień? W pierwszej kolejności zrób dokładne rozeznanie. Zastanów się, jakie śruby i jakie gwinty masz zamiar ze sobą łączyć. Zasięgnij informacji nawet u producentów danego sprzętu — przykładowo informacje o momencie dokręcenia w silnikach samochodów mogą różnić się między poszczególnymi markami i modelami.

Jeśli zależy Ci na możliwie najbardziej uniwersalnym kluczu, możesz sięgnąć po modele o dużym zakresie siły dokręcania — nawet od 10 do 200 Nm. Duży zakres sprawia, że dokręcisz zarówno złącza wymagające małej siły, jak i te bardziej wymagające jak np. koła od samochodu. W takiej sytuacji warto jednak pamiętać, że przy większym zakresie sygnał wyzwolenia klucza może być zdecydowanie słabszy do uchwycenia.

Jak ustawić klucz dynamometryczny? Kilka wskazówek

Klucze dynamometryczne kupujemy ze względu na ich precyzję. Nie tylko wybór odpowiedniego modelu jest istotny, liczy się także sposób, w jaki z nich korzystamy. Jak więc ustawić klucz dynamometryczny, żeby był zawsze precyzyjny a wszystkie połączenia solidne i bezpieczne?

Klucz dynamometryczny — jak ustawić go prawidłowo?

  1. Zacznij od ustawienia odpowiedniej jednostki na skali, jeżeli posiadasz model, który pokazuje nie tylko Nm, ale również in-lbs.
  2. Ustaw pokrętło na 0 (lub inną najniższą wartość wskazaną na skali), upewniając się, że wartość pokrywa się z pionową linią na rączce klucza.
  3. Ustaw pożądany moment dokręcenia. W tym celu przekręć pokrętło zgodnie z ruchem wskazówek zegara do wybranej wartości.
  4. Jeżeli Twój klucz dynamometryczny posiada blokadę, ustaw ją, dokręcając śrubę do końca.
  5. W razie potrzeby dopasuj kierunek obrotu głowicy (grzechotki).
  6. Zamontuj odpowiednią nasadkę.
  7. Gotowe — możesz przystąpić do pracy!

Kalibracja klucza dynamometrycznego — przynajmniej raz w roku

Chcesz, żeby klucz dynamometryczny zawsze zapewniał odpowiedni moment dokręcenia? Musisz pamiętać o regularnym kalibrowaniu klucza. Kalibrację należy przeprowadzić co najmniej raz w roku bądź po 5 tysiącach użyć.

Samodzielne skalibrowanie klucza wymaga doświadczenia oraz odpowiedniego sprzętu, dlatego warto oddać go do profesjonalnego serwisu. Koszt takiej usługi zaczyna się od kilkudziesięciu złotych, ale ostateczna cena zależy od typu klucza, jak i opłat samego serwisu. Warto jednak zapłacić za usługę, dzięki której Twój klucz będzie dokręcał zawsze z precyzyjną siłą.

Jakie są zalecenia przy przechowywaniu klucza dynamometrycznego?

Po zakończonej pracy, gdy klucz nie jest używany, ustaw skalę na najmniejszą możliwą wartość. Jeśli tego nie zrobisz, klucz będzie nieustannie pod obciążeniem, dlatego z czasem straci na swojej precyzji i będzie wymagał szybszej, niż zawsze, kalibracji. Co w przypadku, gdy chcesz wyczyścić klucz? Użyj do tego suchej i miękkiej ściereczki (np. z mikrofibry). Pod żadnym pozorem nie używaj mocnych rozpuszczalników, a nawet jakichkolwiek cieczy. Więcej wskazówek znajdziesz w instrukcji obsługi dostarczonej przez producenta, która jest dopasowana do określonego modelu.

Klucze dynamometryczne — jakiej marki są najlepsze?

Duży wybór dynamometrycznych kluczy sprawia, że pojawiają się pytania i problemy przy wyborze konkretnej marki urządzeń. Najlepsze klucze dynamometryczne znajdziesz u producentów takich jak:

  • YATO
  • Jonnesway
  • Proxxon
  • King Tony
  • Neo Tools

Jaki klucz dynamometryczny będzie najlepszy? Podsumowanie

Jeśli jeszcze nie masz klucza dynamometrycznego w swoim warsztacie — najwyższa pora po niego sięgnąć. Z takim narzędziem każdy gwint, nasadka, śruba lub inne mocowanie zostanie dokręcona z idealną siłą. Wreszcie pozbędziesz się problemu z uszkodzonymi lub urwanymi elementami, które mogą być tragiczne w skutkach. Pamiętaj jednak, że klucze dynamometryczne mogą dramatycznie różnić się od siebie, dlatego warto mieć co najmniej dwa do różnego rodzaju zastosowań.